ÖĞRENMEYİ
ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Öğrenmeyi olumlu ya da olumsuz yönde
etkileyen, diğer bir ifade ile öğrenmeyi kolaylaştıran ya da zorlaştıran, yani
öğrenmeye yardım eden veya engelleyen etkenler vardır. Bunlar öğrenenle, öğrenme yöntemleriyle,
öğrenilecek malzemenin türü ve öğrenme ortamıyla ilgili etkenlerdir.
ÖĞRENEN
İLE İLGİLİ FAKTÖRLER
Öğrenme ile ilgili faktörler, öğrencinin iyi
bir öğrenme yapabilmesi için sahip olması gereken özellikleri ifade eder. Bu
özelliklerin başında türe hazır oluş gelmektedir.
Türe özgü hazır oluş
Türe özgü hazır oluş, öğrenecek olan
organizmanın, istenilen davranış değişikliğini göstermek için gerekli biyolojik
donanıma sahip olması demektir. Yani, öğrencinin tür olarak öğrenebilecek
durumda olması demektir. Örneğin; papağana konuşmayı öğretebiliriz ama serçeye
öğretemeyiz.
Olgunlaşma
Organizma türe özgü hazır oluş durumunda
olabilir, ama, gerekli olgunluğa ulaşmamış ise yine öğrenemeyecektir.
Davranışların öğrenilmesi için, organizmanın eğer belli bir olgunluğa gelişmişlik
düzeyine ulaşmış olması gerekir. Olgunlaşma yaş açısından ve zeka açısından ele
alınabilir:
Yaş: İyi bir öğrenmenin olabilmesi için, organizmanın o
davranışı öğrenebilmek için gerekli yaşa gelmiş olması gerekir.
Zeka: Bazı kişiler yaş olarak olgunlaşmış
olsalar bile öğrenemeyebilirler. Çünkü; zihinsel açıdan yeterli olgunluğa
ulaşamamış olabilirler.
Genel uyarılmışlık hali ve kaygı
Uyarılmışlık düzeyi bireyin dışarıdan gelen
uyarıcıları alma derecesi olarak anlaşılabilir. Herhangi bir öğrenmenin
olabilmesi için bireyin uyarılmışlık haline gelmesi gereklidir. Uyarılmışlığın
azı da çoğu da öğrenmeyi zorlaştırır. İyi bir öğrenmenin meydana gelebilmesi
için uyarılmışlık düzeyinin orta düzeyde olması gerekir.
Kaygının öğrenmeye etkisi genel uyarılmışlık
düzeyine benzerdir. Orta düzeyde bir kaygı duymak öğrenmeyi kolaylaştırır ve
teşvik eder.
Eski yaşantılar
Öğrenmenin meydana gelebilmesi için, diğer
şartların yanı sıra uygun önbilgilerinde bulunması gerekir. Yani işi öğrenmeyi
kolaylaştıracak başka bilgilere sahip olduğunda öğrenme kolaylaşır. Tabi ki
bunun terside doğrudur. Kişi öyle bilgilere sahip olabilir ki o bilgilere sahip
olmak yeni bilgiler edinmesini zorlaştırabilir. Buna öğrenmede aktarma veya
transfer denir. Eğer önceden edinilmiş olan bilgiler yeni bilgilerin
edinilmesini kolaylaştırıyorsa buna olumlu aktarma, zorlaştırıyorsa olumsuz
aktarma denir.
Güdü( motivasyon )
Güdü organizmayı harekete geçiren durumdur.
Organizmanın öğrenmeye güdülenmiş olması onun öğrenmesini kolaylaştırır.
Dikkat
Bilincin
belli bir noktada toplanmasıdır. Öğrenmenin iyi olabilmesi için öğrencinin derse
karşı dikkatli olması gerekir. Bu da pekiştirme ve kaygılandırma yoluyla güdüleyerek
sağlanabilir.
Öğrenme yöntemi ile ilgili faktörler
Öğrenmeyi etkileyen diğer bir faktör grubu
da öğrenmenin nasıl gerçekleştirildiğidir.öğrenme yöntemleri çeşitli açılardan
sınıflandırılabilir.
Öğrenmeye ayrılan zaman
Öğrenmeye
ayrılan zaman dikkate alındığında, öğrenme yöntemlerinin aralıklı çalışma ve
toplu çalışma şeklinde sınıflandırmak mümkündür. Aralıklı çalışma ilgili konunun her gün veya haftada tekrar
edilmesi, derse sistematik bir şekilde çalışılması anlamına gelir. Toplu çalışma ise derse sadece sınav
zamanı çalışmayı ifade eder.
Daha
sonra işe yaramayacağı düşünülen konuların söz konusu olduğu yüksek not almanın
çok önemli olduğu durumlarda toplu çalışma daha iyidir.Ama öğrenilen bilgi
hayat boyu kullanılacak ise not almak değil öğrenmek birinci planda geliyorsa
aralıklı çalışmak daha iyi sonuç vermektedir.
Öğrenilen konunun yapısı
Ele alınan
konunun yapısına göre öğrenme yöntemleri parçalara
bölerek çalışma ve bütün halinde
çalışma olarak ikiye ayrılır. Hangisinin daha yararlı olduğu ele alınan
konuya göre değişmektedir. Konunun çok bütünleşmiş olduğu parçalara
bölündüğünde parçaların yeniden birleştirilebilmesi için çok çaba harcamanın
gerektiği durumlarda bütün halinde çalışmak daha yararlı görünmektedir. Ancak
genel olarak eğitim sistemleri parçalara bölerek öğrenmenin kolay ve uygun
olduğu konu ve dersler içermektedir. Burada önemli olan konunun bütünü hakkında
bir fikir edinerek hangi noktaya kadar parçalanmasının uygun olacağına karar
vermektir.
Öğrencinin aktif katılımı
Öğrencinin aktif veya pasif oluşu dikkate
alındığında öğretim yöntemlerini dinleme-okuma-yazma-anlatma
şeklinde bir dizi üzerinde yerleştirilebilir. Dinleme durumunda öğrenci
pasif bir durumdadır, anlatmada ise aktif durumdadır. Anlatma yöntemine doğru
gidildikçe öğrenme artmaktadır. Yazma geribildirim sağlamadığı için anlatmadan
daha az öğrenmeye yol açar. Dolayısıyla iyi bir öğrenmenin gerçekleştirilmesi
için önce dinlemek, sonra okumak, sonra yazmak ve en sonra anlatmak en iyi
öğrenme yöntemi olarak ortaya çıkmaktadır.
Geribildirim
Öğrenme yöntemi olmamakla beraber bu bağlamda
vurgulanması gereken diğer bir nokta öğrenme sonucunun hemen bilinmesidir.
Başka bir ifadeyle iyi bir öğrenmeni gerçekleştirilmesi için öğrencini öğrenip
öğrenmediği veya ne kadar öğrendiği ile ilgili olarak bilgilendirilmesi
gerekir. Sınıf ortamından örnek verilecek olursa öğrenci sınava girmişse sınav
sonucu en kısa zamanda öğrenmelidir ki doğdu cevaplayıp cevaplamadığını test
edebilsin. Eğer sonuç hakkındaki bilgi hemen sağlanmazsa öğrenci ne yazdığını
unutur ve yazdıklarını test edemez.
Kaynakça
BACANLI, H. (EYLÜL 2011). ANKARA: PEGEM AKADEMİ
YAYINCILIK.
YEŞİLYAPRAK, B.
(ŞUBAT 2011). ANKARA: PEGEM AKADEMİ YAYINCILIK.
LİNKLER
1. Öğrenmeyi
etkileyen faktörleri burada daha ayrıntılı bulabilirsiniz.
2. Öğrenmeyi
etkileyen fizyolojik etkenleri bulabilirsiniz.
4. Öğrenmeyi etkileyen
iç ve dış faktörleri burada bulabilirsiniz.
